Libya’nın Sessiz Aktörü: Seyfülislam Kaddafi

Devrik Libya lideri Muammer Kaddafi’nin oğlu olan Seyfülislam Kaddafi, Libya İç Savaşı’ndan önce ülkenin en güçlü siyasi figürlerinden biri olarak biliniyordu. İç savaşın başlamasından sonra, 27 Haziran 2011 yılında Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından hakkında yakalama kararı çıkartıldı ve 19 Kasım 2011’de Zintan milisleri tarafından ele geçirildi. 28 Temmuz 2015’de ölüm cezasına çarptırıldıysa da iki yıllık tutukluluğun ardından genel af kapsamında tahliye edildi. Aralık 2019’dan beri Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Kaddafi’nin tutuklanmasına yönelik talebi devam ediyor. Bu süreçte, Halife Hafter’in himayesi altına girdiği ve Tobruk hükümeti ile birlikte hareket ettiği düşünülüyor.

Muammer Kaddafi döneminde Libya’nın dışa açılan kapısı olan Seyfülislam, Londra’da aldığı eğitimden ötürü sağlam bağlantılar elde etti. Jacob Rotschild ve Lord Mandelson gibi isimlerle görüştü. Zaman zaman babası ile ters düşse de Libya’yı Batılı ülkelere iyi göstermeye yönelik çalışmalar yaptı ve projeler yürüttü. Kaddafi Uluslararası Yardım Vakfı’nı kurarak dünyanın birçok yerinde doğal afetlerden ötürü maddi ve manevi hasara uğrayan afetzedelere yardım etti.  Reformcu kişiliğiyle tanındı ve Libya-AB ilişkilerine büyük önem gösterdi. Libya demokrasisinin gelişmesi gerektiğine ilişkin demeçler verdi. Babasının aksine, İsrail’e yönelik daha ılımlı düşünceler besledi. İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi ile yakın ilişki içerisindeydi. Bu nedenle iki ülke arasında dostluk anlaşması imzalandı. (Bu anlaşma, 2011 yılında İtalya tarafından tek taraflı olarak feshedilmiştir.)

Libya İç Savaşı’nın başlaması üzerine, devlet televizyonuna çıkarak çatışmaların bir an önce sona ermesini istedi ve geniş kapsamlı reformların yapılacağına dair söz verdi. Kaddafi rejiminin sivilleri öldürdüğüne yönelik ortaya atılan iddiaları yalanladı ve Libyalıların BBC, El-Cezire, El-Arabiya gibi kanalların kara propagandasına inanmamalarını ifade etti. Haziran 2011’de, istendiği takdirde ülke genelinde seçimler düzenlenebileceğini söyledi ve Batılı ülkelere ateşkes çağrısında bulundu. Ateşkes çağrısı NATO tarafından reddedildi ve NATO destekli Ulusal Geçiş Konseyi birlikleri ilerleyişe devam etti. Hava bombardımanları neticesinde Kaddafi yandaşları epeyce güç kaybetti.  Ağustos ayında New York Times’a verdiği röportajda, savaşı isyancıların kazanması halinde Libya’nın Suudi Arabistan ya da İran gibi şeriatla yönetilecek bir ülke haline gelebileceğini dile getirdi. Trablus’un düşmesi üzerine Beni Velid’e gitti. 17 Ekim’de konvoyla birlikte Beni Velid’ten ayrılırken hava saldırılarının hedefi oldu ve yanında bulunan 26 destekçisini kaybetti. Muammer Kaddafi ve kardeşi Mutassım Kaddafi’nin 20 Ekim’de öldürülmesi üzerine Kaddafi ailesinin Libya’daki tek üyesi oldu.

19 Kasım 2011’de, yanındakilerle birlikte Zintan milislerine teslim oldu ve yargılanana değin tutuklu kaldı. 28 Temmuz 2015 tarihinde Trablus hükümeti tarafından ölüm cezasına çarptırıldı fakat Zintan milislerinin elinde olduğu için ceza uygulanamadı. İki yıl tutuklu kaldıktan sonra tahliye edildi.

22 Mart 2018’de yapılan açıklamayla Libya devlet başkanlığı seçimlerine aday olacağı duyuruldu. Tobruk hükümetine bağlı Hafter birliklerine yakınlaştığı iddia edildi. Memleketi olan Sirte’nin uzun süre Hafter hakimiyetinde olması bu iddiayı destekleyen en önemli argümanlardan biri olarak görüldü. Libya coğrafyasında görev yapan ve Tobruk hükümeti adına savaşan Rus özel askeri şirketi Wagner’in Seyfülislam Kaddafi’yi desteklediği ve Libya’nın başına geçirmek istediği birçok medya kuruluşu tarafından haber edildi.

Türkiye’nin müdahil olmasıyla iç savaşın dengesinin değişmesi ve Ulusal Mutabakat Hükümeti’nin güçlenmesi neticesinde Libya’daki savaşın nasıl sonuçlanacağı bilinmezliğini koruyor fakat Halife Hafter’in, Seyfülislam Kaddafi’yi ilerleyen zamanlarda koz olarak öne sürebileceği düşüncesi oldukça yaygın.