Yeni Yüzyılın Yeni Parası: Bitcoin

Dünya; her gün yeni bir olaya, yeni bir buluşa sahne oluyor. Bu yenilikler, genelde hiç beklemediğimiz hızla gerçekleşiyor. Teknolojinin hayatımıza kattığı ve eski alışkanlıkları sonlandırdığı bu dönemde, yeni yapılanma ve işleyiş düzeni olacağı aşikâr. Peki; son yıllarda adını duymaya başladığımız, gün geçtikçe adını daha sık duyacağımız Bitcoin, bu işleyişin tam olarak neresinde?

Bitcoin Nedir, Ne Zaman Ortaya Çıkmıştır?

Bitcoin(฿), binlerce çeşide sahip olan sanal para birimlerinden biridir. İnternet vasıtasıyla işlem gören Bitcoin, herhangi bir otoriteye bağlı değildir. İlk kez 2008 yılında yaşanan büyük kriz sırasında Japon Satoshi Nakamoto tarafından ortaya atılmış, 2009 yılında kamuya açılmış ve 2010 yılında ilk kez kullanılmıştır. Fiziki olarak bir para birimi olmayan Bitcoin, elektronik cüzdanda muhafaza edilir. Her ne kadar güvenli olduğu söylense de işini sağlama almak isteyen kullanıcılar, sanal para kodunu belirli bir metale veya herhangi bir araca dökerek internetten bağlantısını kesebilir ve bu sayede mutlak güvenliği sağlayabilir. Bu soyut paranın bir artısı da elektronik cüzdanları oluştururken kimlik bilgilerine ihtiyaç duyulmamasıdır. Gerçek paradan en önemli farkı olarak nitelendirilen bu özellik sayesinde kullanıcılar, para işlemlerini kimliklerini açıklamadan rahatlıkla yapabilirler. Her cüzdanın biri özel diğeri genel olmak üzere 2 anahtarı vardır. Para transferleri ilk olarak bu özel anahtar aracıyla gerçekleşir, ardından genel anahtar aracıyla bütün kullanıcıların bu işlemi görmeleri sağlanır. Bitcoin üzerinden yapılan tüm işlemler, “Blockchain” adlı bir ağa kaydedilir. Bu ağı, bir muhasebe defteri gibi düşünebiliriz. 2010 yılından bugüne Bitcoin üzerinden yapılan tüm para transferlerini, bu zincirleme ağ sistemi sayesinde herkes rahatlıkla görebilir.

Bitcoin Madenciliği

Bitcoin madenciliği, aslında yeni bir ağ yaratmaktır. Bilgisayar üzerinden üretilen kodlar sayesinde Bitcoin’in daha güvenli bir alt yapıya sahip olması sağlanır. Peki, bu madencilerin getirisi nedir? Bitcoin madencileri, yeni bulduğu her ağ sayesinde aslında yeni bir tür Bitcoin üretilmesini sağlar. Üretilen bu Bitcoin’den kendisi de nemalanır ve pay alır. Yani eline reel para geçmez ancak sanal para geçer.

Bu Sistem Para Kazandırır mı?

Bitcoin, bahsettiğimiz gibi sanal para birimlerinden yalnızca bir tanesidir. Bu ve bunun gibi nice kripto paraların dahil olduğu bir borsa vardır. Bu borsayı döviz borsası gibi düşünebiliriz. Nasıl ki döviz borsasında batmak da çıkmak da beceri ve öngörü sayesinde gerçekleşiyorsa, aynı sistem kripto para sisteminde de geçerlidir. Kripto para borsasında Bitcoin’in değeri azalıp artabilirken, başka bir sanal paranın değeri de azalıp artabilir. Burada önemli olan, yapılacak yatırımın doğru analizler ve araştırmalar neticesinde yapılmasıdır.

Öte yandan bazı korsanların ağa sızması, bir güvensizlik ortamı oluşturmuştur. Yaşanılan bu güvensizlik, her piyasada olduğu gibi Bitcoin’de de kısmi zamanlı değer kaybına neden olmuştur.

Bitcoin’in Kullanım Şekli

Ülkemizde pek yaygın kullanılmamakla beraber dünyada daha sık kullanılan Bitcoin, normal şartlarda alışveriş için elverişlidir. Hatta dünyaca ünlü 5 dev şirket (Microsoft, Overstock.com, DISH Network, İntuit, Paypal) Bitcoin kullanıyor. Ancak ülkemiz, bu yeni oluşuma çekimser yaklaştığı için Bitcoin transfer sayısı, diğer borsalara oranla çok da fazla değildir. Bu durum, Bitcoin’in kullanılamayacağı anlamına gelmez. 1 Bitcoin’in değeri 60 bin TL civarındadır. Sahip olunan Bitcoin, borsalar aracılığı ile istenilen para cinsine dönüştürülebilir.

Ne Kadar Bitcoin Üretilebiliyor?

Bitcoin’in değerini, hiçbir merkezi otorite tarafından yönetilmemesi nedeniyle yalnızca arz-talep dengesi belirler. Bitcoin’in bu kadar değerli olmasının nedeni ise, sınırlı sayıda arz edilebilmesidir. Dünyada az bulunan madenler nasıl değerli ise Bitcoin’in de değerli olmasının sebebi odur. Ancak bu diğer az bulunan, parasal değeri olan madenlerden farklı özelliği şudur: Maksimum 21 milyon Bitcoin üretilebilir. Günümüzde 16 milyondan fazla bulunan Bitcoin, rezervinin tamamına yaklaştıkça üretimini daha da zor hale getiren bir sisteme sahiptir. Öyle ki yaklaşık 10 yıldır işlem gören Bitcoin, bu süre zarfında 16 milyondan fazla üretilmiştir. Ancak geri kalan Bitcoinlerin üretilmesi o kadar zordur ki, bu rezervin 2040 yılında tamamlanacağı tahmin ediliyor.

Bitcoin Göründüğü Kadar Masum mu?

Bitcoin’in çıkış sürecine tekrardan dönelim: Satoshi Nakamoto tarafından ortaya atıldığını dile getirmiştik ancak durum göründüğü gibi şeffaf değil. Bu ismin kim olduğu belli değil, bir rumuz olduğu ya da bir topluluk olduğu söyleniyor. Hatta kimisine göre bu isim ünlü milyarder Elon Musk. Her ne kadar kendisi bu iddiaları yalanlasa da bu görüşü savunan insanlar mevcut. Bitcoin kurucusunun şüpheli olmasının yanı sıra, Nobel ödüllü ünlü iktisatçı Joseph Stiglitz ve büyük merkez bankalarına (FED, Rus Merkez Bankası, Fransa Merkez Bankası) göre oldukça tehlikeli bir yapı olduğu vurgulanıyor. Merkez Bankalarının bu görüşü biraz da politik. Çünkü Bitcoin’in arkasında bir otorite olmaması ve gün geçtikçe reel paranın yerini alması, artık darphanelerde basılan paraların değerini yitirmesi anlamına geliyor.

Ülkemiz tarafından bu sistem, pek şüpheli gözüküyor. Öyle ki Diyanet İşleri Başkanlığı’nın Bitcoin ve diğer kripto para birimleri ticaretine “Caiz değil” fetvası vermesi, ülkemizin büyük çoğunluğunun Müslüman olması nedeniyle önemli bir yer tutuyor. Son verilere göre yaklaşık 1 milyon Türk, bu sistemi kullanıyor. Bu sayı her ne kadar fazla olsa da; ülkemizdeki büyük yatırımcıların bu sistemden geri durması, Bitcoin ve diğer kripto paraların henüz hayatımıza tam anlamıyla girmemesinin nedenleri arasında kendine yer buluyor.

Aslında bu yeni akıma daha geniş çerçevede bakmak gerek. Teknolojinin hayatımıza iyice yerleştiği bu dönemde artık her şey güncelleniyor. Yüzyıllar önce bulunan somut para, yeni teknolojilerle beraber soyut paraya dönüşüyor. Hatta bu konuda Çin, kendi yerel sanal para birimini dahi çıkarttı. Bu sayede yeni sistemde söz sahibi olabilmek için adım attı diyebiliriz.

Günümüzde petrol savaşlarının yavaş yavaş enerji savaşlarına evrilme sürecinin ardından, gelecekte de sanal para savaşlarının olmaması için bir neden yok. İnovasyonun artması, yazılım ve kod teknolojisi istihdamı; gün geçtikçe daha mühim hâle geliyor. Bu sistemin getiri-götürü anlamında dünyaya neler katacağını ise zaman gösterecek.