TİKKO, TKP/ML ve PKK’nın Karadeniz Yapılanması ve Faaliyetleri

Şehit Astsubay Kıdemli Başçavuş Ferhat GEDİK ve Şehit Eren BÜLBÜL anısına…

Terör örgütü PKK’nın, Güneydoğu ve Doğu bölgelerindeki etkinliği yıllarca konuşulmuş, tartışılmış ve yorumlanmıştır. Bu süreçte PKK’nın, Doğu Karadeniz yapılanmasına ve faaliyetlerine yönelik ilgi oluşmamış, dikkate alınmamıştır. Bulunduğu her bölgede gayrinizami odaklı faaliyet yürüten örgüt, Doğu Karadeniz’de alan hakimiyetini genişleteceği ve bölgede geniş çaplı yapılanmaya gideceği iddiasında bulunmuştur. PKK, 1995 yılında Irak’ın Haftanin bölgesinde gerçekleştirdiği 5. Kongre’de aldığı karar gereği, eylemlerini 1997’den itibaren Karadeniz ve Akdeniz’e taşıma kararı almıştır (1).

Karadeniz Yapılanma (1997)

PKK’nın Karadeniz açılımının (1997) lideri “Ayhan” kod adlı Ağa Kahraman iken, bölgeye gönderilen sözde grup komutanı ise Şemdin Sakık’ın kardeşlerinden Fırat kod adlı Müfit Sakık’tır. PKK, Karadeniz’e açılma planını şu sözlerle tanımlamıştır; “TC’nin, Karadeniz’in etnik zenginliğinin üzerine döktüğü betonu kırarak altındaki etnik zenginliği ortaya çıkaracağız (2)”

TİKKO, DHKP-C, MLKP ve TKP/ML gibi örgütler, Doğu Karadeniz’de PKK’nın zeminini oluşturmuştur. Bu zeminin oluşma evresinde gerçekleşen yapılanma faaliyetleri, hücre evleri ve eylemler, PKK’yı daha da cesaretlendirerek, 1993’te ‘Kuzeye İlerleyiş’ çatısı altında örgüt üyelerinin Karadeniz’e sızma faaliyeti yürütülmüştür.

PKK’nın, 1993-97 yılları arasındaki Karadeniz bölgesindeki faaliyetlerini keşif olarak adlandırabiliriz. Bu dönemde örgütün Karadeniz’e yayılma faaliyetlerinin sebebini ise, güneydoğu ve sınır ötesinde (Irak) yürütülen operasyonlarda ağır bir darbe alarak ‘stratejik kuşatmadan, stratejik yayılma’ sürecine girdiğine bağlayabiliriz. Bu bağlamda Doğu Karadeniz bölgesi, örgüt açısından Güneydoğu ve Doğu’dan sonra en önemli bir üs bölgesi haline gelmiştir. Örgüt üyelerinin Karadeniz’e stratejik geçiş konumunda yer alan iller ise; Tunceli, Erzincan, Erzurum, Ardahan ve Sivas’tır. Bu illerden Doğu Karadeniz’e açılan örgüt üyeleri yapılanma süreçlerini Trabzon, Artvin, Tokat, Samsun, Ordu, Giresun ve Gümüşhane’de sürdürmüştür.

1996’dan itibaren PKK, Doğu Karadeniz’de eylem odaklı faaliyetler yürütmüş, örgüte üye toplama konusunda çalışmalar yapmış ve Karadeniz’in kırsal kesimlerinde barınak ve sığınak oluşturmaya başlamıştır. PKK, Doğu Karadeniz’de yer alan Alevi köylerinde faaliyetlerini artırmış, köylerde kendilerine militan yetiştirmek için TİKKO ve TKP/ML gibi sol terör örgütleri ile işbirliği içerisinde bulunmuştur. PKK’nın, Doğu Karadeniz’deki zeminini hazırlayan bir diğer faktör ise, şehir dışından gelen PKK, TİKKO, MLKP ve TKP/ML bağlantılı mevsimlik işçilerdir (Fındık işçileri vs.).

PKK’nın Karadeniz’deki Eylemleri

1996 yıllarından itibaren PKK, Doğu Karadeniz’deki eylemlerini artırmış, eylemlerini üstlenmeye başlamıştır. Bu dönemde 150-200 civarındaki örgüt üyesi, bölgedeki şehirlerde yapılanmaya gitmiş, eylem odaklı planlar yapmış ve uygulamıştır. PKK, eylemlerinin büyük çoğunluğunu Giresun, Tokat ve Ordu ekseninde gerçekleştirmiştir.

• 10 Eylül 1997’de Sivas’a bağlı Suşehri’nde yol kesen bir grup PKK’lı terörist, otobüsteki yolculara yönelik propaganda konuşması yaptıktan sonra yolculardan para toplamış, ardından otobüsün gitmesine izin vermiştir (3).
• Bu olaydan bir ay sonra 11 Ekim 1997’de Giresun’a bağlı Şebinkarahisar ilçesi ve Alucra ilçesi arasındaki yolda üç ayrı noktaya pusu kuran örgüt, yol kesmiş ve durdurmak istedikleri bir minibüs durmayınca uzun namlulu silahlarla ateş açmış, açılan ateşte bir vatandaş şehit olmuştu. Açılan ateş sonrası duran minibüs içinde bulunan bir PTT görevlisini de kurşuna dizerek şehit etmişlerdi. Olayın yaşandığı yolun karşı yönünden geçen bir motosikletliyi de kaçmak isterken yine uzun namlulu silahlarla ateş ederek şehit etmişlerdi. Olayda 9 vatandaşta açılan ateşle değişik yerlerinden yaralanmıştı (4).
• PKK’nın, Doğu Karadeniz’deki ilk eylemi 1996 yılında oldu. 1938 yılında Dersim olayları nedeniyle Artvin-Borçka’ya göç eden Kürt kökenli vatandaşlar aracılığıyla bölgeye sızan bir grup, göçerler tarafından ‘Koliva’ adı verilen yayla evlerinde saklandı. Ancak yöredeki vatandaşlar durumu fark etti. Jandarma tarafından teröristlerin saklandığı yayla evine yapılan baskında bir terörist öldürüldü, bir kadın 3 terörist yaralı olarak kaçtı. Kaçan iki PKK’lı terörist şehirde ele geçirilirken yaralı kadın terörist de Artvin’de dolmuşun içinde vatandaşlar tarafından fark edilerek yakalandı. Kızın verdiği adrese ve yayla evine yapılan operasyonlarda çıkan çatışmalarda 4 PKK’lı ölü ele geçirildi (5).
• 13 Ekim 1997’de aynı PKK grubu, Tokat Dağı mevkiinde, Baroner şirketine ait Kurşunlu madeninin batı ağzında bulunan bir mühendisi öldürmüş ve Petev Bukalov ve Atanos Milkov adlı iki Bulgarı da beraberlerine alarak kaçırmışlardır. PKK’lılar kaçmadan önce de madende bulunan dört kamyonu ateşe vermişlerdir. Yaklaşık 40 kişilik PKK grubu, daha sonra ormanlık bir bölgeye kaçarak izini kaybettirmiştir (6).
• 14 Ekim 1997’de Tokat/Reşadiye mevkiinde, PKK’lı teröristler tarafından görevden dönen güvenlik güçlerine yönelik düzenlenen saldırıda 1 astsubay ile 3 er şehit oldu. Çıkan çatışmada 3 asker de yaralandı (7).
• Şebinkarahisar’da Temmuz 1997’de Alucra-Şiran arasındaki yolda bir minibüs yakılmıştır. PKK’lı grup daha sonra jandarma karakolunu taramıştır. PKK eylemlerini her yere taşımıştır. PKK eylemlerinin büyüklüğü değil, etkisi önemli olup, örgüt ses getirmekte başarılı olmuştur. 1997’de Doğu Karadeniz bölgesinde herkes teyakkuz durumuna geçmiştir (8).
• 4 Ocak 1999’da Tokat’ın Almus ilçesinde güvenlik güçleriyle teröristler arasında çıkan çatışmada 1 terörist ölü ele geçirildi.
• 10 Mart 1999’da Tokat kırsalında yaşanan çatışmada TİKKO örgütünün üst düzey üç yöneticisi ölü olarak ele geçirildi.
• 20 Temmuz 1999’da Tokat kırsalında “Dur” ihtarına uymayan bir grup teröristle jandarma arasında çatışma çıktı. Çatışmada iki terörist öldürüldü.
• 12 Temmuz 2001’de Sazak Köyü yakınında sürdürülen operasyonda da terör örgütü TKP-ML TİKKO üyesi bir kişi öldürüldü.
• 21 Mart 2002’de Ordu’nun Ünye ilçesi kırsal alanında düzenlenen operasyonda DHKP/C örgütü üyesi oldukları öne sürülen 3 terörist öldürüldü.
• 19 Haziran 2002’de Ordu’nun Mesudiye İlçesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile TİKKO üyesi teröristler arasında çatışma çıktı. Teröristler, ormanlık alana kaçarak izlerini kaybettirirken, teröristlere ait silah ve cephane ele geçirildi.
• 5 Kasım 2003’te Tokat ve Bingöl’de PKK üyesi teröristlerle girilen çatışmada iki terörist öldürüldü, ikisi de yaralı olarak ele geçirildi. Çatışmada bir jandarma eri şehit oldu.
• 30 Eylül 2004’de Tokat/Yağmurlu beldesi yakınlarında DHKP-C örgütü üyesi teröristlerle çıkan çatışma sonucunda 4 terörist öldürüldü, 1 asker şehit oldu.
• 7 Aralık 2009’da Tokat/Reşadiye Sazak Köyü Jandarma Karakoluna ait içerisinde 1 uzman çavuş ve 9 erin olduğu askeri devriye aracının keşif-devriye kontrolü sırasında 4-5 kişilik PKK grubu tarafından açılan ateş sonucunda meydana gelen saldırı sonunda devriye komutanı 1 uzman çavuş ve 6 asker hayatını kaybetmiştir. Saldırı sonrası silahlı saldırıyı gerçekleştiren gruba yönelik operasyon başlatılmıştır. Saldırının ardından yürütülen operasyonlar sonrası Reşadiye’de ölen 7 askerin dönüş yolunu PKK’ya haber veren ve tutuklanan Gökköy, Reşadiye Muhtarı Hidayet İlk’in çift taraflı çalıştığı muhbir olduğu anlaşılmış ve tutuklanmıştır (9).
• 31 Temmuz 2016’da Ordu/Mesudiye’de 5 kişilik teröristin görüntülenmesinin ardından operasyon başlatıldı. Başlatılan operasyonda 3 asker şehit olurken, 2 asker yaralandı (10).

PKK’nın Karadeniz’deki eylemleri başlığı altında yazılan olaylar sadece bununla sınırlı olmayıp, örgütün bir çok eylemleri mevcuttur. PKK’lı teröristler ilk olarak, eylemlerinin büyüklüğünü değil, ses getirmesini amaçlamaktadır. Bu sayede örgüt adından bahsettirip, bölgede yaşayan Marksist-Leninist görüşlü kişileri örgüte toplama gayesini amaçlamıştır. Ki bu stratejilerinde de başarılı olmuşlar, ses getirmişler ve bölgede kendilerine yapılanma/barınma konusunda destek sağlayacak yandaş görüşlü kişileri saflarına çekmişlerdir.

PKK’nın Karadeniz İllerindeki Yapılanması

PKK’lı teröristler Karadeniz’de ilk olarak 1994’de görülmeye başlanmıştır. PKK’nın, ‘Karadeniz Sahası’ adında bir bölge açılımı yoktur; PKK, Karadeniz’deki eylemlerini ve faaliyetlerini ‘Koçgiri’ eyaleti adı altında Sivas üzerinden yönetmektedir. PKK’nın, Doğu Karadeniz illerinde yapılanma sürecini belirleyen bazı faktörler; bölgedeki yandaş görüşlü kişiler, doğudan gelen mevsimlik işçiler ve üniversitelerdeki sempatizanlarıdır.

Doğu Karadeniz’e sızma girişimlerinin başarısızlığa uğraması üzerine siyasallaşma kararı alan örgüt, 2 Ağustos 1999’da elebaşı Öcalan’ın çağrısıyla Kuzey Irak’a çekildi. PKK, 2001’de yaptığı sözde 1. kongrede Karadeniz’e sızmak ve yapılanmak üzere 15 kişilik bir grubu bölgeye gönderdi. 2001-2003 yılları arasında güvenlik güçlerince alınan tedbirler ve icra edilen operasyonlar sonucu bölgeye gönderilen grup halindeki 15 terörist etkisiz hale getirildi.

PKK,  2003’te Suriye kökenli Bahoz Erdal kod adlı Fehman Hüseyin’in talimatıyla, Erzurum-Kemah,Tunceli-Erzincan-İliç yönünü takip ederek Karadeniz’de Tokat, Giresun, Ordu, Trabzon, özellikle Maçka, Şebinkarahisar-Torul kırsalları ve Suşehri ormanlarında konuşlanmaya başladı. PKK, 2004’te iki grup halinde Tokat ve Sivas üzerinden Giresun ve Gümüşhane’ye sızma girişimi gerçekleştirdi (11). 2005’ten itibaren PKK’lı teröristler, Doğu Karadeniz’deki faaliyetlerini/eylemlerini tırmandırmaya başladı.

Sivas

1993 Nisan’da PKK ilk defa, Sivas’ın kırsal kesimlerine Erzincan üzerinden 15-20 kişilik bir grup gönderdi. Grubun, barınma ortamı bulamadığı için bir süre sonra geri döndüğü belirtiliyor. 1994’den itibaren Tunceli’den örgütün ‘Koçgiri’ alanı olarak adlandırdığı (Sivas’ın Zara, İmranlı, Divriği, Hafik, Kangal ve merkez ilçenin bir bölümü) bölgeye çeşitli tarihlerde 110 PKK’lı terörist geldi. Bölgede sayıları 125-150’ye yaklaşan örgüt mensuplarından 120’si yakalanmıştır. Haziran 1995’te 160, Haziran 1996’da 42 olan PKK militanı sayısı 1998 yılında 35–40’a düşmüştür (12).

1978’den bu yana Hafik, Ulaş, Zara ilçeleri kırsaında eğitim amaçlı faaliyet gösteren DHKP – C, 1992 tibarıyle Sivas il merkezi ve kırsalında bölgesel odak oluşturmaya çalışmıştır. Sivas – Tokat kırsalında DHKP – C’ye bağlı 18 – 22 kişilik grup bulunmaktadır. MLKP, TİKB, TDKP ve TİKKO, son dönemde Sivas’ta hem şehir örgütlenmesi hem de kırsal faaliyetler açısından önem ve önceliğini korumaktadır (13).

Giresun

PKK, Haziran 1997’den günümüz itibariyle, Şebinkarahisar, Alucra, Çamoluk, Yağlıdere ve Espiye ilçelerindeki kırsal kesimlerde eylemleriyle kendini göstermiştir. PKK’lılar Giresun’a geçiş için Gümüşhane’nin Şiran ilçesi kırsalını kullanmaktadır. PKK’nın uzantısı TDP ise Doğankent’te örgütlenmiştir. Şiran’a bağlı bazı köyler, Çimen dağlarının eteklerinde ve ormanla kaplı olduğu için saklanmaya/barınmaya elverişlidir. İl genelinde TİKKO ve DHKP-C yapılanmaları da mevcuttur.

Ordu

PKK, 1996 Sivas’la sınırı olan Ordu/Mesudiye kırsalına sızmıştır. DHKP-C’nin 1993 sonlarında yeniden bölgeye girerek Ünye ve Kumru ilçeleri kırsalıyla Fatsa ve Ünye ilçe merkezinde faaliyet gösterdiği belirlenmiştir. Örgütün faaliyetlerini Ünye, Akkuş, Kumru ve Aybastı kırsalında yoğunlaştırdığı görülmüştür (14).

Gümüşhane

PKK ile TİKKO, Erzincan üzerinden Ordu ve Giresun kırsalına geçerek Karadeniz bölgesine ulaşabilmek için Kelkit ve Şiran kırsalını tampon bölge olarak kullanma gayretindedir. Kelkit ve Şiran ilçeleri konumu itibariyla siyasi yönden önemlidir. Bölgede yerleşik aşiret düzeyinde yaşayan Kürt ve Alevi kökenli köylerin bulunması örgütlerin bölgeye yönelik ilgisini çekmektedir. Gümüşhane ekseninde Kelkit, Kürtün, Torul ve Şiran; PKK’lı teröristler için Karadeniz’e açılış kapısıdır.

Tokat

TKP/ML, TİKKO ve DHKP-C Tokat’ta yapılanmasını her dönemde sürdürmüş, muhtarları katlederek halkı sindirme yoluna başvurmuştur. TİKKO’nun Tokat Merkez, Almus, Reşadiye ve Niksar kırsalında yaklaşık 50 üyesi bulunmaktadır. Operasyonlarda örgüt mensuplarından bir kısmı öldürülmüş ise de örgüt varlığını sürdürmektedir. Örgüt militanları içinde Sivas ve Tokat nüfusuna kayıtlı kişilerin çoğunluktadır. Tokat-Sivas sınırı kırsalında 30 PKK’lı bulunmaktadır. TDKP, TKEP ve TDP örgütleri Zile, Turhal ve Niksar’da yapılanmaya çalışmaktadır (15).

Tokat’a yönelen örgüt üyeleri, Erzincan-Sivas hattını kullanmaktadır. Amasya’nın Tokat sınırındaki Karaçavuş, Hasabdal, Çengelkayı köylerinde Alevi ve Gürcü vatandaşların yoğunluktadır. Bu köylerin dağlık ve ormanlık arazide olması örgütlerin barınması açısından uygun konumdadır.

14 Mayıs 2020’de Topçam bölgesinde arazi temas araması operasyonu başlatılmıştı. Jandarma ekipleri tarama sırasında Sırçalı köyü yakınlarında geçmiş yıllarda TKP-/ML TİKKO terör örgütü mensuplarınca kullanıldığı değerlendirilen bir kısmı çökmüş sığınak buldu. Sığınağın yaklaşık 160 metre doğusunda bir depo tespit edildi. Sığınak ve depo içerisinde 4 kişilik ağaçtan hazırlanmış ranza, 19 boş konserve kutusu, son kullanma tarihleri 2000 yılına ait 2 dolu salça kutusu, 2 pantolon, 21 büyük pil, 5 çaydanlık, 2 tencere, 1 kavanoz, 3 çay bardağı ele geçirildi (16).

Trabzon

2003-2010 yılları arasında Trabzon’da yapılanan örgüt üyelerinin, bölgeye Gümüşhane üzerinden geçiş yaptığı belirtiliyor. Özellikle Maçka kırsalında faaliyet yürüten teröristlerin, Gümüşhane’deki ve Giresun’daki örgüt üyeleri ile temasta bulunabilme ihtimali yüksektir. Trabzon genelinde TİKKO, DHKP-C ve MLKP gibi örgütlerin de varlığı bilinmektedir.

24 Aralık 2019’da yer alan bir habere göre Trabzon’da 22 ayrı noktada ormanlık alanı PKK’lı teröristlerin ateşe verdiği belirtiliyor. Kendilerine ‘Ateş’in Çocukları İnsiyatifi’ adını veren PKK’lı grup, Trabzon’un tüm ilçelerinde eylem gerçekleştirdiğini açıkladı (17). 24 Ekim 2014’te yer alan bir habere göre de Devrimci Trabzonsporlular grubunun lideri Vahap Güven, terör örgütüYPG/PKK saflarında terör örgütü DAEŞ’e karşı çatışırken, Kobani’de (Ayn el Arap) öldü (18).

Yakın Bölgesel Geçmiş

2006’da PKK ve DHKP-C’nin küskünlüğünün sona ermesiyle PKK, sözde Erzurum ile Hakkari sorumlularını Karadeniz’e kaydırdı. Bahoz Erdal, Karadeniz’deki grubun başına örgütün Erzurum sorumlusu İrfan Amed ve Hakkari sorumlusu Azad Siser’i getirdi. Örgüt, Nisan 2008’de Celal Başkale adlı teröristin liderliğinde 6’şar kişilik iki grup halinde toplam 12 terörist ile yeniden bölgeye geldi. 2015’de PKK, Karadeniz’e toplam 19 kişiden oluşan 3 terörist grup gönderdi. PKK, söz konusu yıl içindeki bölgedeki ilk saldırısını 2 Ağustos’ta Gümüşhane’nin Kürtün ilçesine Üçtaş köyü yakınlarında gerçekleştirdi. Bölgede devriye gezen güvenlik güçlerine saldıran teröristler, gece karanlığından yararlanarak kaçan teröristler yakalanamadı.

Giresun’un Espiye ilçesine bağlı Ericek köyünde geçtiğimiz 2016’da Kasım’da yakalanarak tutuklanan 4 PKK’lı ile birlikte PKK’nın bölgede yeni eylemler yapma planlarının olduğu ortaya çıktı. Yakalananlardan Gülsüm Kaya’nın Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) Erzincan 2. sıra milletvekili adayı olduğu öğrenilirken, Kaya’nın PKK’nın Karadeniz yapılanmasına yönelik örgüte ‘silahlı üye kazandırma’ çalışmaları için bölgeye geldiği ve PKK’lı grupların iletişimini yeniden sağlamak ve kırsalda bulunan gruplar ile yeniden buluşma sağlamak için görevlendirildiği belirlendi (19).

Genelkurmay İstihbarat Daire eski Başkanı Korgeneral İsmail Hakkı Pekin’in Açıklamaları

Korgeneral Pekin: “Terör örgütü 1995 tarihinde Tunceli bölgesini Karadeniz’e açılımda üs olarak kullanma kararı almıştır. Bu kapsamda terör örgütü Sivas üzerinden Tokat’a, Erzincan-Gümüşhane üzerinden Giresun’a açılım yaparak eylemlerine başlamıştır. Bölgedeki aşırı sol örgütlerin tabanından istifade etmek isteyen PKK/Kongra-Gel örgütü, 1996 tarihinde DHKP-C ve TİKKO örgütüyle müşterek eylem ve işbirliği kararı almıştır. Bu işbirliği çerçevesinde 14 Ekim 1997 tarihinde bölgede gerçekleştirdiği eylem ile 4 güvenlik görevlisini şehit etmiş ve 1 personeli de yaralamıştır. Bölgede 1999 yılı sonuna kadar eylemlerine devam eden PKK/Kongra-Gel terör örgütü, bu süre içinde 2 vatandaşımızı katletmiş, 5 güvenlik görevlisini de yaralamıştır. Güvenlik güçlerince 1995-2003 yılları arasında alınan tedbirler ve icra edilen operasyonlar sonucu terörist unsurlar bölgeden temizlenmiştir. 2003 yılından söz konusu olayın gerçekleştirildiği tarihe kadar PKK/Kongra-Gel terör örgütü bölgeye yeniden açılmaya ve eylemde bulunmaya bir kaç kez teşebbüs etmiş ancak bu teşebbüsler bölge halkının, güvenlik güçlerine verdiği destek ve güvenlik güçlerinde alınan tedbirler neticesinde sonuçsuz kalmıştır (20)”

Korgeneral Pekin’in o dönemdeki (2009) açıklamalarına bakılacak olursa, örgüt üyelerinin Karadeniz’e geçiş güzargahı konumundaki Tunceli, Erzincan ve Sivas stratejik önem taşımaktadır. Bu illerimizin girişlerinde ve çıkışlarında alınan tedbirlerin yetersiz kalmasından ziyade, arazi üzerinde güvenlik güçlerinin etkinliğini göstermesi elzemdir. Gözlerden kaçmaması gereken bir diğer nokta ise FETÖ ve PKK’nın tıpkı Doğu/ Güneydoğu ’daki işbirliklerini, Karadeniz’de de uygulama planları geçerliliğini korumuştur. Gerek kamu, gerek askeriye içinde yapılanan bir diğer terör örgütü FETÖ’nün, Karadeniz’de PKK’ya karşı yürütülen mücadeleyi sekteye uğrattığının görülmesi mümkündür.

FETÖ üyeliğinden hapis cezası alan, eski Giresun Jandarma Bölge Komutanı Tuğgeneral Mustafa Doğru’nun ardından kritik dönemde PKK’ya karşı Doğu Karadeniz’de mücadelenin sıklaşması ve sonuç alınması dikkat çekmektedir. (Mustafa Doğru, 5 Temmuz 2016 günü Giresun’un Alucra ilçesi ile Yağlıdere ilçesi kırsalı Tohumluk Yaylası’nda düşen askeri helikopterden yaralı olarak kurtulmuştu.)

‘Karadeniz Açılım Grubu’

PKK tarafından, 1998’den itibaren Karadeniz Bölgesi’ne, Tunceli üzerinden sansasyonel eylemler için sözde ‘Karadeniz Açılım Grubu’ adıyla 12 terörist gönderildi.  Ordu, Giresun, Trabzon ve Gümüşhane kırsalında 4’erli ve 2’şerli gruba ayrılan teröristlerin sayısı, sonradan gönderilenlerle 22 oldu. Haziran 2015’de, Giresun’un Kümbet Yaylası kırsalında istihbarat birimlerince telsiz görüşmeleriyle deşifre edilen sözde ‘Karadeniz Açılım Grubu’, 2016 yılında Ordu’nun Mesudiye kırsalında icra edilen operasyonlar sonucunda çözüldü (21).

2015’de, Karadeniz bölgesine sızan örgüt bu yılda ilk eylemini Giresun’da gerçekleştirdi. 2015 istihbarat raporlarına göre grubun; 3’e ayrıldığı öğrenildi. Bu dönemde Giresun kırsalında örgütün telsiz kestirmelerinde bölgede yapacağı eylemlerin bir kısmı deşifre edildi (22).

Haziran 2016’da, 11 kişilik takviye grup Karadeniz’e geldi. Bu dönemde örgütün, il yapılanması olarak Trabzon 3 kişi, Rize ve Artvin Kırsalı 4 kişi, Giresun 4 kişi ve Ordu kırsalında 4 kişi olarak ayrıldığı öğrenildi. Özel Harekat ekipleri, 2016’da Erzincan kırsalında yürüttükleri operasyonlar sonucunda örgüte desteğe gelen takviye teröristlere de geçit vermediler (23).

Örgütün, Karadeniz’e sızmasına olanak sağlayanın, PKK’nın sözde Tunceli Sorumlusu Baran Kod adlı İsmail Aydemir olduğu tespit edildi. İsmail Aydemir’in ise Eylül 2015’de, Tunceli’de güvenlik güçlerinin gerçekleştirmiş olduğu operasyonlarda ölü olarak ele geçirilen 3 teröristten biri olduğu tespit edildi (24).

Tunceli’nin Kutuderesi Vadisi’nde 9 Mayıs 2019’da düzenlenen operasyonda etkisiz hale getirilen teröristlerden birinin PKK’nın sözde Karadeniz Açılım Grubu’nda uzun yıllar liderlik yapan ‘Doğan Serhat’ kod adlı Celal Kaya olduğu tespit edildi. İçişleri Bakanlığı’nın ‘Terör Arananlar’ listesinin ‘mavi’ kategorisinde 1,5 milyon lira ödülle aranan Kaya’nın, Giresun’da çatışmada yaralandığı, ardından Tunceli kırsalına kaçtığı belirtildi (25).

Sözde ‘Karadeniz Açılım Grubu’na katılım sağlayan teröristlerin, farklı yıllarda Karadeniz’e gelerek yapılandığı, eylem faaliyetlerini planladığı ve 2’şerli ve 3’erli gruplarla köylerde ve kırsal kesimlerde barındığı saptanmaktadır. Örgütün, son yıllarda Karadeniz’deki en belirgin dönemi 2015-2018 arasındaki süreçtir. Bu süreçte güvenlik güçleriyle çatışmaları artırmış, sığınak/barınak alanları inşaa etmiş ve bölge halkını da huzursuz etmiştir.

Çekdar kod adlı Ali Fırat Yaşar öncülüğündeki 8 kişilik fotoğraftaki terörist grubun 7’sinin, 2016’da Ordu kırsalında etkisiz hale getirildiği, 1 teröristin ise Ordu kırsalından kaçarak Erzincan’da çatışmada yaralı ele geçirildiği belirtildi. Fotoğrafı çeken 9’uncu teröristin ise 31 Mayıs’ta Giresun’un Güce kırsalındaki operasyonda öldürüldüğü ortaya çıktı (26).

HDP Diyarbakır Milletvekili Nursel Aydoğan, 300 bin lira ödüllü gri listeyle aranan  Ciwan Amed Brusk kod adlı Selman Tiryaki’nin cenazesine katılmıştı. Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı, HDP Diyarbakır Milletvekili Nursel Aydoğan hakkında soruşturma başlatmıştı (27).

Fotoğraftaki grubun sözde komutanı Çektar kod adlı Ali Fırat Yaşar’dır. Grubun, Giresun (Alucra), Gümüşhane (Kelkit ve Şiran) ve Ordu (Mesudiye) kırsalında yapılandığı, 2012’de Karadeniz’e geldiği istihbarat raporlarınca bildirilmektedir. Fotoğraf’taki teröristler, Karadeniz Açılım Grubu’nun bir kısmını oluşturmaktadır. Fotoğraftaki bazı teröristlerin, örgütün propaganda sayfalarında da bilgileri mevcuttur.

Yakalanan grup üyelerinin bazılarının itirafları, Karadeniz’de dar boğazda kaldıklarının ifadesi olarak görülebilir. Grubun, barınma ve faaliyet alanı emniyet güçlerince kısıtlanmış, yürütülen operasyonlar sonucunda da hareket kabiliyeti zayıflatılmış ve kaçma girişimleri de en aza indirgenmiştir. Bu sayede söz konusu grubun, bölgedeki yapılanma zemini engellenmiştir.

Aralık 2016’da Erzincan’ın Kemah İlçesi Çalgı Köyü Pirin Tepe Bölgesi’nde çıkan çatışmada yaralı yakalanan Şiyar Kod adlı Hamdullah Zengin, Hakurk kampında 1.5 ay süreyle askeri ve siyaset eğitim aldığını belirtip, Irak’ın kuzeyindeki Metina’da 4 yıl boyunca sığınak barınak inşasında çalıştığını itiraf etti. Hamdullah Zengin’in, örgütün Karadeniz üzerindeki itiraflarını da incelemek gerekir;(28)

“Önce Ovacık’ta ardından da Kemah’ta kış üstlenmesine katıldım. 2012 yılında botla Fırat Nehri’ni Doğan Serhat, Çektar ve Civan adlı örgüt üyeleriyle geçtim. Kurt tepesini geçerek, Alucra üzerinden Giresun kırsalına ulaştık. Burada Server, Serdem ve Roni kod adlı örgüt mensuplarıyla buluştuk. Koçgiri Eyaleti’nden Ferhat, Şiyar, Adil, Bahtiyar kod adlı 4 örgüt üyesi bizim bulunduğumuz bölgeye geldi. Biz Giresun’da, diğer grup Gümüşhane kırsalına geçti.

2015 yılında Karadeniz’e dönmek için Cudi, Adil, Agir, Rodi, Celal ve Delal kod adlı örgüt üyeleriyle birlikte Kemah bölgesine ulaştık. Burada örgüt üyelerinin yanında bir hafta kaldık. Üç örgüt üyesi Giresun’a geçti. Daha sonra Celal, Agit ve Civan kod adlı örgüt üyeleriyle birlikte 20 gün yürüyerek Giresun’a ulaştık. Daha önceki grupla buluştuk. Şehit Hebat noktasında Doğan Serhat, Civan, Çektar, Celal ve Delil ile birlikte kış üstlenmesini yaptık.

Doğan serhat kod adlı örgüt üyesi ile birlikte Hebat bölgesinde kaldık. Civan, Çektar, Celal ve Delil Giresun doğu bölgesinde görevlendirildi. Bu grup Çaldağ Karakol Komutanı’nı şehit etti. Mayıs ayı sonunda Mazlum ve Türk Tarık kod adlı örgüt üyeleri yanımıza geldi. Mazlum bize Karadağ bölgesinde pusuya düştüklerini üç arkadaşlarını kaybettiklerini söyledi. Biz bölgede zorlandığımız için geri dönmek istedik. Giresun – Refahiye üzerinden geri dönerken, Koçgiri grubuyla karşılaştık. Daha sonra Fırat üzerinden karşıya geçerken askerler ateş açtı. Yaralandım. Bir süre kaçtım. Sonra teslim oldum.”

Hamdullah Zengin’in, 25 Ağustos 2016’da Artvin’de CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun bulunduğu konvoya saldıran Türk Tarık kod adlı terörist Barış Öner’le bir araya geldiklerini söylediği de öğrenidi. Hamdullah Zengin’in ifadelerine göre, içinde bulunduğu grup Sivas ve Erzincan üzerinden Giresun’a geçiş yapmıştır. Ardından bölgeye gelen diğer grup üyeleri ile eylem faaliyetleri, kış üstlenmesi ve bölgede yapılanma sürecini planlamışlardır. Örgüt üyelerinin, güvenlik güçlerinin hedefine girmemek maksadıyla 2’şerli, 3’erli olarak farklı bölgelerden bir araya gelerek toplanmaları da dikkat çekici ayrı bir husustur.

Ayrıca yakalanan terörist Hamdullah Zengin’in, Irak’ın kuzeyindeki bölgelerde askeri, siyasi ve tahkimat eğitimleri aldığı göz önünde bulundurulursa, diğer örgüt üyelerinin bu konular üzerindeki eğitimlerini Karadeniz’e taşıdıkları ve uyguladıkları saptanmaktadır. Ki Karadeniz, arazi bakımından Doğu/Güneydoğu ile benzer şartlar taşımakta, iklim yönünden de teröristlerin eylemlerini gerçekleştirebilme ve saldırı girişiminden sonra gözden kaybolmasına imkan tanımaktadır.

Ormanların sıklılığı, havanın puslu oluşu teröristler için vazgeçilmez ve elverişli bir alandır. Fakat bir yandan da bu durum teröristler için dezavantaj doğurmaktadır; Giresun kırsalında 2017 yılında teslim olan bir teröristin Tunceli’de eğitim alarak Erzincan üzerinden yürüyerek Giresun kırsalına ulaştığı, bölgede kaldığı süre içerisinde de her şeyi günlüğüne yazdığı ortaya çıktı. Ele geçirilen günlükte; teröristlerin bölgedeki telsiz kestirmesinin istihbarat birimlerince sürekli tespit edilmesi üzerine takviye isteyemedikleri, bölgeye takviye gönderilen terörist gruplarla buluşma sağlayamadıkları, Jandarma Özel Harekât (JÖH), Jandarma Özel Operasyon (JÖPER), Polis Özel Harekât (PÖH) ekiplerinin aralıksız operasyonlarını sürdürmesi nedeniyle panik içerisinde oldukları, insansız hava araçları (İHA) nedeniyle de hareket edemeyince ormanda sıkıştıkları yer aldı. Günlükte; korucuların sürekli ormanlarda dolaşması, çoğalan yaban hayvanlarının tehlike oluşturması, yayla evlerinin sık sık kontrol edilmesiyle artık buralardan erzak çalamadıkları, soğuktan sığınaklarda kronik hastalıklarla karşı karşıya kaldıkları, geri dönmek için örgütten izin istemelerine rağmen izin alamadıkları ve ölümü beklediklerinin yazıldığı da ortaya çıktı (29).

Örgütün, sözde ‘Karadeniz Açılım Grubu’nun en etkili ses getiren isimleri bu listededir. Listedeki teröristler, yaptıkları eylemleriyle bir o kadar ses getirmiş ve öldürüldükleri /yakalandıkları dönemde de bir o kadar da konuşulmuştur. Bu dönemde örgütün Karadeniz yapılanmasındaki en aktif ve sözde bölge sorumlusu olan Mehmet Yakışır ön plana çıkmaktadır.

Zeynel (K) Mehmet Yakışır ve Rodi (K) Levent Dayan:

Terörden Arananlar Listesi”nde kırmızı kategoride yer alan PKK’nın sözde Karadeniz bölge sorumlusu Mehmet Yakışır ve yanındaki Levent Dayan, 15 Temmuz 2018’de Gümüşhane Üçtaş Köyüne bağlı Sarıtaş yaylası kırsalında güvenlik güçleri ile çatışma sonrasında etkisiz hale getirildi. “Zeynel” kod adlı sözde bölge sorumlusu terörist Mehmet Yakışır’ın, Trabzon’un Maçka ilçesinde 11 Ağustos 2017’de Eren Bülbül ve Jandarma Astsubay Başçavuş Ferhat Gedik’in şehit edildiği saldırının faili olduğu belirlendi.

Bölgede geçen 10 yılda bölgede yaşanan tüm eylemlerin emrini veren terörist olarak bilinen Yakışır, son olarak Giresun’un Güce ilçesi Ağaçbaşı Yaylası Kavaklıbel mevkiinde Uzman Çavuş Ali Cevizci’yi şehit etmişti. Eylem dosyası kabarık olan Yakışır, Diyarbakır-Bingöl yolunda yapılan eylemleri organize eden isim olarak istihbarat raporlarına yansıdı. 2009 yılında Diyarbakır’ın Lice İlçesi Abalı Köyü yakınlarında zırhlı askeri araca yönelik 100 kilo patlayıcı ile saldırı düzenleyip 9 askeri şehit eden PKK’lı teröristlerin başında olduğu istihbarat raporlarına girmişti.

Türk Tarık (K) Barış Öner ve Sorej (K) İran’lı:

Terörden Arananlar Listesi’nde kırmızı kategoride yer alan Barış Öner ve yanındaki Sorej, 22 Ağustos 2018’de Gümüşhane’nin Kürtün ilçesi Yeşilköy köyü Fındıcak Yaylası kırsalında güvenlik güçleri ile çatışma sonrasında etkisiz hale getirildi. Barış Öner, 25 Ağustos 2016’da, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na yönelik Artvin’in Şavşat ilçesinde düzenlenen ve Jandarma Er Fatih Çaybaşı’nın şehit edildiği saldırının emrini verdiği gerekçesiyle aranıyordu.

Berhudan (K) Bedrettin Çeliker ve Sorej (K) Barış Coşkun:

Terörden Arananlar Listesi’nde kırmızı kategoride yer alan Barış Coşkun ve Bedrettin Çeliker, 31 Mayıs 2018’de Giresun’un Güce ilçesi kırsalında gerçekleştirilen operasyonda öldürüldü. “Soreş” ve “Berhudan” kod adlı teröristlerin de Eren Bülbül ve Astsubay Ferhat Gedik’in şehit edildiği saldırıyı gerçekleştiren grupta yer aldıkları belirlendi.

Aram (K) Mustafa Tolucan:

23 Ekim 2017 tarihinde Giresun’un Dereli İlçesi Kulakkaya Yaylası’nda güvenlik güçlerince yakalandı. Rahman Sümer’in 4 Mayıs 2011 Kastamonu’nun Ilgaz Dağı’nda dönemin Başbakanı Tayyip Erdoğan’ın konvoyuna yönelik düzenlenen saldırıda yer aldığı belirlendi. Saldırıda bir polis şehit olmuş, iki polis ise yaralanmıştı. Mustafa Tolucan’ın jandarmaya verdiği ifadeleri incelemek gerekiyor; ”Tunceli’den ayrılırken ses getirecek eylem yapmamız istendi. Bir milletvekili öldürmemiz siyasi eylem emriydi. Evlerdeki yaşam malzemelerinin bir kısmını alarak dikkat çekmemeye çalıştık. Köylüler evlerine döndüğünü gördüğümüzde birbirimiz ıslak çalarak uyarıyorduk. Patika yollarda yürürken grubun arkasından gelen arkadaşımız elinde çubukla izleri siliyordu. Patika yol yoksa orman gülleri arısında yürüyorduk.”

İHA sesi duyduklarında yere yattıklarını belirten Mustafa Tolucan, “Bir saat yerde kıpırdamadan yatarak bekliyorduk. Sonra kalkarak tekrar intikalimizi sürdürüyorduk. İntikalleri genellikle sisli ve yağmurlu havalarda yapıyorduk. Gece sadece çam ormanlarında ışık kullanırız. Baksa yerlerde ışık veya fener kullanmayız” demişti.

Kawa (K) Behrüz Düdükkanlu:

İranlı terörist Behruz Dudükkanlu, Giresun’un Espiye İlçesi Seydi Köyü Dürdür mevkiinde 17 Mayıs 2019 tarihinde güvenlik güçlerine teslim oldu. 2015 yılında bölgeye geldiği belirlendi. 4 asker, 3 polis ve 2 sivili şehit edilen saldırılarda yer alan terörist, 5 asker, 6 sivil, 7 polisin yaralandığı olaylarda bulunduğu tespit edildi. Bölgede bulunduğu 2015 ve 2019 yılı arasında 15 ayrı silahlı ve bombalı olaya karıştığı ortaya çıktı;

• 26 Eylül 2015: Güce Jandarma Komutanlığı’na taciz ateşi açılması.
• 2 Ekim 2015: Giresun’un Tirebolu İlçesi Kovancık Köyünde trafik timine yapılan saldırı sonucu bir personelin yaralanması.
• 2 Ekim 2015: Güce İlçe Jandarma Komutanlığı’nın taciz ateşi açılması ve 4 vatandaşın yaralanması.
• 2 Mayıs 2016: Giresun’un Doğankent İlçesi Yaşmaklı Akköy 2 HES görevlilerinin açılan ateş sonucu Adil Kara’nin şehit olması.
• 4 Mayıs 2016: Akköy 2 HES acil müdahale binasına sabotaj eylemi yaparak, basınç borusunu patlatılması.
• 19 Mayıs 2016: Gümüşhane’nin Kürtün İlçesi Üçtaş Köyü Akköy Hidro-Elektrik santraline yönelik saldırı.
• 26 Mayıs 2016: Giresun’un Doğankent İlçesi Yaşmaklı Ağaçbaşı yaylasına mayın döşeyerek barajda görevli özel güvenlikçi Abdurrahman Bekirefendioğlu’nun yaralanması.
• 5 Haziran 2016: Gümüşhane’nin Torul İlçesi Harmancık Tüneli’nde pusu kurarak bir uzman çavuş ve bir askerin şehit edilmesi.
• 19 Temmuz 2016: Trabzon’un Maçka İlçesi Çatak Mahallesi’nde yol kontrol uygulaması yapan üç polisin şehit edilmesi, 5 polis memurun ve bir sivil vatandaşın yaralanması.
• 26 Ağustos 2016: Trabzon Maçka İlçesi Coşandere Mevkiinde uzun namlulu silahla ateş açarak bir polis memurunu yaralama.
• 16 Mayıs 2017: Trabzon’un Maçka İlçesi kırsalında bir uzman çavuşun şehit edilmesi.
• 24 Ağustos 2017: Trabzon’un Maçka İlçesi Altındere Mahallesi Şamandıra yaylası mevkiinde baz istasyonunda yangına müdahale eden polis zırhlı aracına el yapımı patlayıcı ile saldırı.
• 25 Haziran 2017: Trabzon’un Maçka İlçesi Altındere Mahallesi Şamandıra Yaylasında yapılmakta olan keşif gözetleme faaliyetleri sırasında iki uzman çavuşun yaralanması.
• 11 Ağustos 2017: Trabzon’un Maçka İlçesi’nde Köprüyanı Mahallesi’nde arazide araştırma keşif ve istihbarı çalışma yapıldığı sırada açılan ateş sonucu Eren Bülbül ve Jandarma Başçavuş Ferhat Gedik’in şehit edilmesi ve polis memuru Namık Öztel yaralanması.
• 5 Nisan 2018: Gümüşhane’ni Kürtün İlçesi Kayalıkalan Mevkiinde gerçekleşen operasyon sırasında çıkan çatışmada bir uzman çavuş ve bir uzman onbaşının yaralanması olaylarına karıştığı belirlendi.

Behrüz Düdükkanlı’nın, yakalandıktan sonra, Giresun ve Trabzon kırsalında gösterdiği sığınak ve depolardan oluşan 12 yer güvenlik güçleri tarafından imha edildi.

Aras Faraşin (K) Aras Aslan:

Terörden Arananlar Listesi’nde “gri kategori”de yer alan Aras Aslan, Giresun’un Güce ilçesinde güvenlik güçlerince yakalandı. Aras Aslan, Espiye’de bir HES şantiyesine giderek yiyecek istemesi üzerine, vatandaşların ihbarıyla sağ olarak yakalandı.

Rojhat Ankara (K) Rahman Sümer ve Rızgar Çölemerg (K) Reşat Ertuş

Rojhat Ankara kod adlı PKK’lı Rahman Sümer ve Rızgar Çölemerg kod adlı Reşat Ertuş’un 2018’in yaz aylarında bölgeden ayrıldığı/gönderildiği iddia edilmekte, değerlendirilmektedir. Örgüt içinde daha önce de sorun çıkarttığı telsiz konuşmalarına yansıyan Rahman Sümer’in kendi başına hareket ettiği ve öldürülen sözde bölge sorumlusu Mehmet Yakışır’ın emirlerine uymadığı için bölgeden gönderildiği değerlendiriliyor.

Karadeniz

Radikal sol terör örgütleri, bölge halkının kendilerine destek çıkması talebinde bulunup, terörün zeminini Karadeniz’de de oluşturmayı ve yaygınlaştırmayı amaçlamaktadırlar. Özellikle bu rollerini, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Artvin ve Trabzon’un kırsal köylerinde sergilemektedirler. Örgüt mensupları, bölgedeki vatandaşlar üzerinde etnik ayrımcılığı körükleyecek faaliyetlerde bulunmakta, uygulamaktadırlar.

Karadeniz’de yer alan sol terör örgütlerine baktığımızda karşımıza DEV-YOL, DHKP-C, TDP, TKP/ML ve TİKKO gibi gruplar çıkmaktadır. Bu grupların halk üzerinde etkisini görmemiz mümkündür; Gümüşhane ve Tokat gibi illerimizin alevi köylerinde kışkırtmaya açık girişimler yapmak, propaganda çalışmaları yürütmektedirler.

Radikal sol örgütlerin Karadeniz’deki yapılanmalarını değerlendirmek için ‘’Rüzgar Bizden Yana Esiyor- Karadeniz Dağları’nda TKP/ML Tikko Gerillalarıyla Röportaj/İzlenimler’’ (Umut Yayımcılık) kitabını da incelemek gerekir. Kitapta, örgütlerin yapısı ve faaliyetlerinden bahsedilmiştir.

Ordu’nun Fatsa-Mesudiye ekseninde halkla güvenlik güçleri, özellikle de polis arasında güven bunalımı yaşanmıştır. 1997 Haziran ayında Ordu Valiliği Mesudiye kırsalındaki köylere olası bir saldırıda kullanılmak üzere elli Kalaşnikof dağıtmıştır. Fatsa, Mesudiye ve Aybastı gibi sol örgütlere müzahir olarak bilinen bölgelerde, köylüler silah almak istememişlerdir. Silahları almışlarsa da evdeki kasalarına kilitlemişlerdir (30).

Günümüz itibariyle baktığımızda Karadeniz bölgesinde yaşayan halkın büyük çoğunluğu bahse konu örgütler konusunda ciddiyetini korumuş ve mücadelesini sürdürmüştür. Fakat bir kısım kendini gizleyen bir grup ise örgütlere karşı yardım ve yataklık yapmaya devam etmekte, örgüt üyelerini bölgede barındırmaya çalışmaktadır. Bu grubun, etnik köken açısından ciddiyet taşıyan yerlerde bulunduğunu söylemek mümkündür.

Teröristlerin Karadeniz’e Geçiş Güzergahı

Aşağıdaki haritada da belirtildiği üzere örgüt üyelerinin geçiş güzergahı harita üzerinde saptanmıştır. 1997’den günümüze örgüt üyelerinin Karadeniz’e geçiş güzergahı olarak Tunceli, Erzincan, Sivas ve Tokat kırsallarını kullandığı söylenebilir. Özellikle haritada kırmızı içine alınan il ve ilçeler, örgütün ikmal ve geçiş yolunu göstermektedir.

Birinci geçiş yolu Pülümür:

Örgüt üyeleri, Tunceli/Pülümür kırsalı üzerinden Gümüşhane’nin Kelkit ve Şiran ilçelerinin kırsalına geçerek burada eylem faaliyetleri ve barınma planları yapmaktadır. Gümüşhane’deki yapılanma sürecini bu ilçelerde üstlenen örgütün, buradan da Alucra, Torul, Kürtün ve Maçka civarına doğru yol alması muhtemeldir. Alucra’ya geçişte birinci derece önem arz eden Şiran ve Kelkit, Pülümür üzerinden gelen örgüt üyelerinin geçişine de elverişli bir alandır.

Teröristlerin, bölgedeki güvenlik güçleriyle girdiği çatışmaların ardından kırsala doğru yönelmesini ve kaçma girişimini en önemli etkileyen faktörlerden biri de arazi koşullarıdır. Bazen avantaj, bazen de dezavantaj sağlamış olan arazi koşulları, bölge konumu dolayısıyla önem arz etmektedir. Ayrıca Karadeniz’e sızma girişiminde bulunan teröristlerin en önemli rotası bu yöndedir. Örgütün Karadeniz’e Pülümür üzerinden açılma şekli şu şekilde de gösterilebilir; Pülümür– Üzümlü-Kelkit-Torul-Kürtün-Maçka/Kelkit-Şiran-Alucra.

İkinci geçiş yolu Kemah ve Refahiye:

Örgüt üyelerinin, Giresun’a sızma girişimi konusunda en önemli geçiş güzergahlarından biri de Kemah’tır. Kemah üzerinden, Refahiye’ye konuşlanan teröristler, buradan da Çamoluk bölgesine geçmektedir. Çamoluk, Şebinkarahisar’ın açılış anahtarlarından biri konumundadır. Bu durumu fırsat bilen teröristler, bölgeye intikal etmektedir.

Şebinkarahisar, teröristler için kilit noktalardan biridir. Kümbet ve Alucra’ya ulaşan hatları ile teröristlerin bölgedeki yapılanma süreçlerine zemin hazırlayan bölgelerden biridir. Giresun’daki teröristlerin ana geçiş güzergah hattı, Kemah ve Refahiye bölgeleridir. Refahiye-Çamoluk hattı, teröristlerin sızma girişiminde önemli rol üstlenir. Örgütün Karadeniz’e Kemah ve Refahiye üzerinden açılma şekli şu şekilde de gösterilebilir; Kemah-Refahiye-Çamoluk-Şiran/Çamoluk-Şebinkarahisar-Kümbet-Alucra.

Üçüncü geçiş yolu Zara ve İmranlı:

Örgüt üyelerinin Karadeniz’e sızma girişimi konusunda bir diğer önemli yol Zara-İmranlı-Suşehri hattıdır. Örgüt’ün, 1997-2010 yılları arasında bu yolu da kullandığı söylenebilir. Özellikle Suşehri’nin, Karadeniz’e açılan kapılardan biri olduğunu söylemek gerekir. Bahse konu 3 ilçede, TİKKO ve TKP/ML gibi terör örgütlerinin yapılanma girişiminin bulunduğunu söyleyebiliriz. Zara-İmranlı konumu dolayısıyla Reşadiye’ye, Suşehri ise Şebinkarahisar’a giden hattı bulundurur.

Örgütün Karadeniz’e Zara ve İmranlı üzerinden açılma şekli şu şekilde de gösterilebilir; Zara-İmranlı-Suşehri-Şebinkarahisar/İmranlı-Zara-Reşadiye-Mesudiye.

Dördüncü geçiş yolu Niksar:

Örgüt üyelerinin Karadeniz’e sızma girişimi konusunda bir diğer önemli yol olan Niksar, Ordu kırsalına açılan bir kapıdır. İlçe genelinde TİKKO ve TKP/ML gibi terör örgütlerinin ‘gizli varlığı’, bölgeyi daha da önemli kılmaktadır. Ordu kırsalına açılan teröristlerin bir kısmının, Niksar üzerinden geçtiği söylenebilir. Aybastı ve Mesudiye’ye de geçiş güzergahı olan Niksar, teröristlerin yapılanma sürecindeki bölgelerinden biridir.

Örgütün Karadeniz’e Niksar üzerinden açılma şekli şu şekilde de gösterilebilir; Niksar-Aybastı-Mesudiye-Şebinkarahisar.

Genel

Örgütün ikmal ve geçiş yollarının bulunduğu harita üzerinde, barınma ve faaliyet alanlarının da bulunduğu gözden kaçmamalıdır. Örgütün, Karadeniz’e geçişinin ardından başlayan yapılanma süreçleri ilçe kırsallarında olup, şehir merkezlerinden kendilerine gelecek desteği propaganda yoluyla amaçlamaktadır. Güvenlik güçlerinin aldığı önlemler sonucunda, şehir merkezine inmeye cesaret edemeyen teröristler, bir bölgeden başka bölgeye geçiş için bir hayli sıkıntı yaşamaktadır. Kara ve hava operasyonlarının da etkisiyle, geçiş güzergahı üzerinde hareket kabiliyetleri en aza indirgenmiştir. Tunceli, Sivas, Erzincan ve Tokat üzerinden Karadeniz’e sızma girişimleri çoğunluklu olarak kısıtlanmıştır.

Karadeniz Geçiş Güzergahı Değerlendirme

Teröristlerin, 4 giriş bölgesi haricinde başka sızdığı noktaların olması da mümkündür. Coğrafya gereği bölge, arazi bakımından ormanlık ve yüksektir. İklim koşullarının da etkisiyle sisten ve puslu havadan faydalanan teröristler, bu konuda tecrübeli olduklarından dolayı geçiş konusunda pek fazla sıkıntı yaşamamaktadırlar. Özellikle Kelkit, Şiran, Alucra ve Şebinkarahisar önem arz etmektedir; yerel kaynaklarca ifade edilen ve medyada çıkan haberler doğrultusunda teröristler, bu bölgelerde adını sıkça duyurur hale getirmiş, varlığını sürdürme girişiminde bulunmaya çalışmaktadırlar. Bu bölgelerden kuzeye yönelik geçiş kısmında da ormanlardan faydalanan teröristler, burada barınma odaklı faaliyetler yürütüp yaz/kış üstlenmesini hazırlamaktadırlar.

Ordu’nun Mesudiye ilçesinden, Trabzon’un Maçka ilçesine kadar uzanan hat boyunca kırsal kesimlerdeki teröristler, keşif faaliyeti yürütmekte olup bölgeyi tanımaya yönelik adımlar atmaktadır. Bu adımların başında en dikkat çekici husus, karakollara yapılan taciz atışları ve devriye gezen ekiplere saldırı girişimleridir. Teröristler, bölgeyi avucunun içine almak için önce güvenlik güçlerinin yerlerini tespit etmeye çalışmaktadır. Şöyle düşünülebilir ki; barındığı evde rahat etmek isteyen şahıs, önce bahçesinin önünü kolaçan eder.

Kelkit, Şebinkarahisar, Alucra, Mesudiye ve Torul bölgelerinde bulunan alevi köyleri/radikal sol görüşlü kişiler ciddi derecede risk taşımaktadır. Bu bölgelerde bulunan risk, bölge anlamında değiş şahıs üzerindedir. Bölgeler, etnik kökeni itibariyle kışkırtmaya ve istismara elverişlidir. Ayrıca bu bölgelerde TİKKO, TKP/ML ve DHKP-C terör gruplarının bulunduğu, yapılandığı ve eylem hazırlığında olduğu dikkatlerden kaçmamalıdır.

Geçiş güzergahları ve faaliyet alanları üzerinde bir çalışma yapılacaksa bu tek yönlü değil, çok yönlü analiz gerektiriyor. Böyle bir durum üzerine çalışma planı yaptığımızda bölgeleri ayrı ayrı (tıpkı teröristlerin 2’şerli,3’erli dağıldıkları gibi) incelemek gerekmektedir;

1. Bölge: Şiran-Kelkit
2. Bölge: Şebinkarahisar-Çamoluk-Alucra
3. Bölge: Niksar-Aybastı-Reşadiye-Mesudiye
4. Bölge: Kürtün-Torul-Gümüşhane Merkez
5. Bölge: Dereli-Kümbet
6. Bölge: Espiye-Doğankent
7. Bölge: Maçka Merkez ve Maçka Kırsalı

Ekseret Gümüşhane-Trabzon bölgesinde yaşanılan terör olaylarının Rize’ye de sıçraması muhtemeldir ki; bu husus göz ardı edilmemeli Rize kırsalı üzerinde emniyet çalışmaları yoğunlaştırılmalıdır. Söz konusu hazırlanan bu raporda Artvin’den söz edilmemiş olabilir; Artvin tıpkı Gümüşhane ve Giresun gibi terör zeminine açık bir bölgedir. Özellikle Borçka ve Hopa tarafı bu duruma müzahirdir.

Ağustos 1997/Tokat ve Ordu Örneği

Ağustos 1997’de terörist faaliyetlerin bölgede başlamasıyla birlikte halkın can güvenliğinin sağlanması amacıyla Tokat Valiliği yaylalara çıkış yasağı getirdi. Özel Harekat Şube Müdürlüğü personel sayısı arttırıldı, görevliler kırsalda çalışmaya başladı. Tokat ve Ordu kırsalında gönüllü köy koruculuğu oluşturuldu. İstihbarat uzmanları o dönemde Tokat ve Ordu illerinin kırsalında terörist sayısını toplam yüz dolayında belirledi. Bu sayının 20’sini PKK oluştururken TKP/ML, TİKKO ve DHKP-C’nin 20 dolayında propaganda elemanı, 60 kadar da silahlı eylemcisi olduğu ifade edilmişti.

Bir üst düzey askeri yetkili ise PKK’nın Karadeniz’e açılma hayalini şöyle değerlendirmişti: “PKK, DHKP-C ve TKP / ML TİKKO’yu taşeron olarak kullanıyor. PKK lideri Abdullah Öcalan’la DHKP-C lideri Dursun Karataş’ın birlikte eylem kararı aldıklarını biliyoruz. Bölgede yok olma noktasına gelen TİKKO’nun da bu birlikteliğe katıldığı sonradan belirlendi. İttifaklardaki temel amaç Güneydoğu’dan uyuşturucu ve silah kaçırılması için deniz yolunu kullanmaktadır. Bütün amaç budur.”

Emniyet Genel Müdürü Necati Bilican’ın ‘PKK, Ermenistan üzerinden Karadeniz’e kaymaya çalışıyor’ ifadesi Ermenistan’a komşu Kars, Iğdır, Ağrı ve Ardahan valilerini hareketlendirmişti. Resmi rakamlara göre, o dönemde terör olayları nedeniyle kırsaldan kentlere 311 bin kişi göç etti. 752 köy tamamen, 235’i kısmen, 1535 mezra kısmen, 141’i ise tamamen boşaldı. Göçler nedeniyle kentlerin nufusları ikiye katlandı.

Örgütlerin, Karadeniz Bölgesi Üzerindeki Amaçları

Örgütlerin; Ermeni, Yunan ve Rum hayallerinin zeminini oluşturarak, uzun süreçte Karadeniz’i Anadolu’dan koparmasını ve Türkiye’nin Kafkasya ile sınırlarını koparmasını hedeflendiğini söyleyebiliriz. Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin’i, Ermenistan’a komşu etmeye yönelik girişimler yapıldığını, bu süre zarfında bölgede gerçekleşecek sansasyonel eylemlerin artabileceği olasılığını söylemek mümkündür.

Yunanistan ve Ermenistan’daki bazı lobilerin, Karadeniz üzerindeki faaliyet çalışmaları gözden kaçmamalıdır. Dünya’nın neresinde olursa olsun, hangi terör örgütü olursa olsun; ilk önce bir terör örgütünün, eylemlerine değil de amaçlarına bakmak gerekir. Bu durum, sorunu temelden çözmeye teşvik eder ve bölgesel odaklı sorunda çözüm teşkil etmektedir. Bir başka deyişle, TİKKO-TKP/ML-PKK vb. radikal sol görüşlü terör örgütlerini bölgeye getiren, fonlayan ve destek verenlerin bölgedeki misyonları önem arz etmektedir.

Doğu Karadeniz’de terör olayları başlayınca, Koçgiri eyalet komutanı S. Çürükkaya’ nın propaganda kanalına söylediği ifadelerinin Karadeniz’de neden yapılanmak istediklerini belirtmektedir; “Düşmanı cephe gerisinde yıpratmak ve durdurmak, Düşmanın belirli bir bölgede yoğun ve tecrübeli birliklerini başka bölgelere dağıtarak Kürdistan’da büyük ve kalıcı başarılar elde etmek, Kardeş halklara özgürlük ve demokrasi getirmek ve Tarihsel süreç içerisinde bölgede yaşayan halklara hak ettikleri topraklarda özgürlük ve demokrasi içerisinde yaşamalarını sağlamak (31).”

PKK Doğu Karadeniz’e açılmak suretiyle, kuzey hatta eylem kuşağı oluşturarak, taktik anlamda; mücadele alanını genişletmek, güvenlik güçlerinin gücünü dağıtmak, eylem sahasını genişletmek ve halk üzerinde korkuyu yurt sathına yaymak, Gürcistan-Ermenistan hattında bir koridor oluşturarak buraları lojistik, silah ve mühimmat ikmalinde kullanmak amaçlarıyla yaparken, stratejik anlamda ise; Ermeni / Rum-Pontusu canlandıracak alt yapıyı oluşturmaktır (32).

PKK bu bölgede, “Karadeniz Gücü” yapılanması maskesi altında Ermeni / Rum-Pontus’un alt yapı çalışmaları için taşeronluk hizmeti yapmaktadır. PKK’nın meşhur Karadeniz açılımı stratejisinin arka planında temelde gizli Ermeni ve Pontusçuluk faaliyeti bulunmaktadır (33).

Osmanlı İmparatorluğu’nun sön döneminde iş birlikçilikten yüzleri kızararak yaşadıkları Karadeniz topraklarını terk eden ahalinin bu eski örgütlenmesi, PKK ile birlikte hareket ederek stratejik amaçlarına hizmet etme arayışları içerisinde olduklarından hiç şüphe yoktur (34).

Nitekim Pontusçular geçmişte de Birinci Dünya Savaşı döneminde ciddi bir örgütlenmeye girerek İnebolu’dan Batum’a kadar teşkilatlanmışlar ve birçok çete eylemlerinde bulunmuşlardır. Rum-Pontus çeteleri 1916 yılında Rus işgali döneminde de Ruslarla işbirliği yapmışlar ve o dönemde Doğu Karadeniz’in işgaline yol açmışlardır (35).

Alıntılanan sözlerde ifade edildiği üzere temel, bir hedefe dayanmaktadır. Örgütlerin bu bölgede yapılanma mekanizması ‘basit bir terör yapılanması’ olarak zikredilmemeli, manşetin arka yüzü okunmalı ve incelenmelidir. Kısaca, Pontusçuluk fikrinin terör eylemleri maskesi altında gerçekleştiği ve eylemlerin bu denli yapıldığı saptanabilir. 1920 Sevr Anlaşması’na göre, Anadolu coğrafyasında ‘Ermenistan ve Kürdistan’ın kurulması kararlaştırılmıştı. Ermenistan’ın batı ve güney sınırlarını dönemin ABD Başkanı Wilson belirledi.

Yukarıdaki fotoğraf, Wilson’un Müttefik Kongresi’nde sunduğu haritadır; “Giresun’un yirmi kilometre doğusundan başlayarak Dersim’in doğu eteklerine, Erzincan’ın yirmi kilometre batısına kadar inip sonra Erzincan’ın güneyinden Bingöl Dağları’nın güney eteklerine varır, Bitlis’in yirmi kilometre güneyinden devam ederek İran sınırına ulaşır (36).”

Wilson haritasındaki Giresun hattı dikkat çekici bir bölgedir. PKK’nın Karadeniz gücü olarak adlandırdığı terörist grubun zaman zaman bu hattaki eylemleri bu bölgede etkin olarak dolaşıyor olmaları, 1920 yılında çizilen bu hatta hiçbir değişikliğin olmadığının ve günümüzde halen geçerliliğini koruduğunun, Rum-Pontus, Ermenistan-PKK ittifakının devam ettiğinin bir göstergesidir (37). Karadeniz Bölgesi’ndeki terör olayları ve misyonerlik faaliyetleri, tarih ile yüzleşmektedir.

Trabzon Rum İmparatorluğu, 15 Ağustos 1461’de Fatih Sultan Mehmet tarafından yıkılmıştır. 15 Ağustos 2010’da “Paflagonya Yürüyüşü” adı altında Trabzon/Sümela Manastırı’nın açılışına gelen gençlerin üzerlerine giydikleri tişörtlerde, Karabük’ten Batum’a kadar olan Karadeniz bölgesinin büyük bir kısmını kapsayan bir Rum-Pontus haritasını sırtlarında taşıdıkları görülmüştür (38).

Ağustos 1993’de Sümela Meryem Ana Vakfı’nda düzenlenen bir toplantıda konuşan Konstandinos Miçotakis (Şimdiki Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis’in Babası); “Anadolu’daki Helenizmin bu bölgedeki köklerinden kopmasından 70 yıl sonra, milletimizin tarihinde bir daha böyle bir trajedi yaşamaması için dua etmeliyiz, dedelerimiz, Pontus topraklarına dönüş hayalini size miras bırakarak öldüler, bu mirası kalbinizin içinde koruyun, Pontus’u ve kökeninizi asla unutmayınız, kaybedilmiş vatanın anası, Helen ırkının en güzel idealleri ile bağdaşmıştır (39).” ifadelerini kullanmıştır.

2001 yılında, “Veneto’dan Batı Karadeniz Bölgesi’ne” sloganı ile yapılan bir gezide; “Köklere Dönüş Projesi” adı altında  dağıtılan dosyada bulunan bir haritaya göre, sözde Anadolu federe devletlerin adları şöyle: “Trakya, Bitinya, Misiya, Lidya, Karya, likya, Pamfilya, Frikya, Klikya, Kapodokya, Galatya, Paflagonya, Pontus, Ermeniya, Antakya ve Mezopotamya (40).”

Sonuç Olarak;

Günümüz itibariyle Karadeniz’deki terör olaylarında sessizlik yaşandıysa da, bölgeye geçiş güzergahları üzerinden yeni takviye grupların gelebileceği ve bizzat bölgede yapılanan TİKKO ve TKP/ML militanlarının eylem hareketleri yapabileceği göz önünde bulundurulmalı, önlemler sıkılışlatırılmalıdır. Sözde ‘Karadeniz Açılım Grubu’nda yer alan teröristlerin imha edilmesi, örgütün bölge hdeflerine yönelik engel teşkil etmiştir. Gayrinizami bir örgütün, eylemlerinin ve faaliyetlerinin büyüklüğü değil yankısı/sesi önemlidir. Karşımızda bulunan örgütlerin, kendi ideolojileri açısından azalmaları mümkün değildir. Örgütün bu husustaki karar mekanizmaları, duygusuz olduğu gibi mantıkla hareket eder; onlar için etkisiz hale gelen olan grubun yerine başka bir grup gelir, çatışan grup sayısı değil sahada verdikleri eylemsel hareket önem arz eder.

Tokat, Gümüşhane, Giresun, Ordu ve Trabzon dolaylarında TİKKO ve TKP/ML ağırlık göstermektedir. PKK’nın, Karadeniz stratejisi bahsedilen diğer iki gruba terstir; TİKKO ve TKP/ML faaliyetlerini sessiz ve sakin olarak yürütmekte, önce bölgelere nüfuz edip ardından bölgesel eylemlere başlama gayreti içerisindelerdir. PKK, ise ses getirecek eylemler düzenlemiş ve örgütün Karadeniz’deki varlığına ilişkin detayları kamuoyu ve medyada göz önüne çıkarmıştır.

Bölgeye gelen mevsimlik işçilerin bir süre sonrasında örgütçü çıkabilme ihtimali mevcut olup, aynı zamanda bölgeye gelen işçilerin bölgede keşif yaptığı ve daha sonrasında bölgedeki yandaşlarına bilgi verdiği gözden kaçmamalı, dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biridir. Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde ve bölgedeki diğer üniversitelerde yapılanmaya çalışan genç örgütçülerin, faaliyetleri takibe alınmalıdır. TİKKO ve TKP/ML’nin, bölgedeki üniversitelerde okuyan gençler üzerindeki etkisini illerde düzenlenen protestolarda veya sosyal eylemlerde görebiliriz. PKK’nın ise, öğrenciler üzerindeki etkisini siber ortamlarda yaptığı paylaşımlarla fark edebilir, araştırabiliriz.

Şuanki süreçte Tokat, Giresun ve Gümüşhane kırsalındaki köyler önem arz etmektedir. Bahse konu bölgelerde örgüt yanlısı kişilerin bulunması muhtemeldir. Bu hususta, bölgelere şehirdışından gelip giden vatandaşlar takibe alınmalı, kimlik kontrolleri yapılmalı ve üzerinde baskı hissettirmemeksizin incelenmelidir. Kırsal köylerde bulunan eski yapılar, merkezdeki kahvehaneler ve kafeler, internet kafeler ve oyun salonları risk taşımakla beraberinde, tehlike de arz etmektedir. Örgüt yandaşlarının kendi aralarındaki koordinasyonu, bahsedilen yerlerde gerçekleşmektedir.

Terör’le Mücadele konusunda en büyük yanlışımız aynı görüşe sahip örgütleri hep bir arada toplamamız ve tek çatı altında değerlendirmemizdir. Bu durum terörle değil, teröristle mücadeleyi göstermektedir. Gayrinizami bir yapı, sürekli değişken ve hareket eden bir unsurdur.

*Bu rapor 2020’de yazılmış ve ilk kez Stratejik Ortak’ta yayımlanmıştır.