Doğu Akdeniz ve Kıbrıs çevresinde yaşanan gelişmeleri ve haber değeri taşıyan olayları derlediğimiz “Doğu Akdeniz Haber Arşivi” serisinin Temmuz ayı bölümünde birçok kayda değer diplomasi trafiği gerçekleşti. Türkiye, iki sondaj gemisi ve bir sismik gemisiyle bulunduğu bölgeye dördüncü gemiyi göndereceğini duyururken, Avrupa Birliği’nin ‘küçük çaplı’ yaptırımı ile karşılaştı. Doğal gaz keşifleri, askeri tatbikatlar ve daha fazlası için arşivi inceleyebilirsiniz.
1 Temmuz: Rusya Dışişleri Bakanlığı, ABD Senatosunda onaylanan Doğu Akdeniz Güvenlik ve Enerji Ortaklığı tasarısının Rusya-Kıbrıs ilişkilerini bozmaya yönelik olduğunu vurgulayarak, yasalaşması halinde bunun sonuçlarını gözden geçireceklerini belirtti.
(ABD Senato Dış İlişkiler Komitesi, ‘2019 Doğu Akdeniz’de Güvenlik ve Enerji İşbirliği’ adlı yasa tasarısını, bölge ülkelerine Rus gemilerine liman hizmetleri sağlamama çağrısı da içeren revizyonlarla birlikte onaylamıştı.)
2 Temmuz: GKRY, ada çevresinde sondaj için Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile işbirliği yapan üç şirket hakkında yasal süreç başlattığını açıkladı.
6 Temmuz: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez,”İnşallah bir hafta içinde Doğu Akdeniz’de, KKTC’den aldığımız ruhsat bölgesinde, Karpaz’da Yavuz gemisinin ilk sondajına başlamış olacağız. İlerleyen zamanlarda sonuçlarını kamuoyuyla da paylaşacağız.”dedi.
- KKTC Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, Doğu Akdeniz’de denge kurulduğunu ve artık sahaya çıkıldığını belirterek, bölgede bir oldubittiye de izin vermeyeceklerini söyledi.
8 Temmuz: Güney Kıbrıs Cumhurbaşkanlığı (Yavuz Sondaj Gemisinin Karpaz’a ulaşması sebebiyle) “Yapılması planlanan ikinci sondaj çalışması, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku ve Uluslararası Hukuk uyarınca Kıbrıs’ın sahip olduğu egemenlik haklarına yönelik Türkiye’nin tekrar eden ihlallerine bir yenisi olarak eklenmiştir. Bu Kıbrıs Cumhuriyeti’nin egemenliğinin açık bir ihlalidir.” ifadelerini kullandı.
- Türkiye’nin Doğu Akdeniz’e yolladığı ikinci sondaj gemisi Yavuz’un Karpaz açıklarına ulaşması üzerine Avrupa Birliğinden tepki geldi. AB Dış Politika Yüksek Temsilciliği konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Türkiye’nin yasa dışı şekilde Kıbrıs’ın kuzeydoğusunda sondaj operasyonunun önemli bir endişe kaynağıdır. Kıbrıs’ın batısında süre giden sondaj operasyonlarının başlamasından iki ay sonra planlanan ikinci sondaj operasyonu, Kıbrıs’ın egemenliğini ihlal ediyor” ifadeleri kullanıldı.
İsrail’de doğalgaz arama faaliyetleri ile bilinen Yunan enerji şirketi Energean, İtalyan enerji şirketi Edison’un petrol ve doğalgaz birimini 750 milyon dolar karşılığında satın alacağını duyurdu.
10 Temmuz: Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki doğal gaz arama çalışmaları konusunda dile getirilen uluslararası tepkileri eleştirerek “Garantör ülkeler dışındaki ülkelerin açıklamalarını tamamen yersiz buluyoruz” dedi. Bu konuda Avrupa Birliğinin “Rum yanlısı tutum sergilediğini” belirten Çavuşoğlu, “AB’nin bize yönelik attığı adımın faydası olmaz, ters teper” ifadesini kullandı.
- Doğu Akdeniz’e yollanan ikinci Türk sondaj gemisi Yavuz’un hedefine ulaşmasının ardından Rusya’dan “Bir başka Türk araştırma gemisinin de Kıbrıs’ın münhasır ekonomik bölgesine girdiği haberlerinin ardından, bölgedeki gelişmeleri kaygıyla izliyoruz. Kıbrıs’ın egemenliğinin ihlâl edilmesinin, Kıbrıs sorununa kalıcı, adil ve uygulanabilir bir çözüm için şartların sağlanmasına yardımcı olmayacağına inanıyoruz” açıklaması yapıldı.
Rum medyası, Fatih sondaj gemisi ve Barbaros Hayreddin Paşa araştırma gemisinin ardından Yavuz’un da bölgeye ulaşmasını, ‘kuşatma’ ve ‘Ada etrafında Türk üçgeni’ yorumuyla verdi. Gemilerin ada etrafındaki konumlarının gösterildiği haritayla desteklenen haberlerde gemilerin 9 İHA, savaş gemisi ve denizaltılarla korunduğu ifade edildi.
- ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Morgan Ortagus “ABD, Türkiye’nin Kıbrıs açıklarında sondaj faaliyetleri yapmak için devam eden girişimlerinden ve son olarak sondaj gemisi Yavuz’un Karpas Yarımadası açıklarına sevk edilmesinden derin endişe duymaktadır.” açıklamasında bulundu.
Mısır Dışişleri Bakanlığı (Yavuz Sondaj Gemisinin bölgeye gelmesiyle ilgili olarak) “Türkiye’nin tek taraflı olarak yaptığı çalışmalar bölgedeki tansiyonu artırmaktadır.” açıklamasında bulundu.
- İsrail Dışişleri Bakanı Sözcüsü Emmanuel Nahshon, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de attığı son adımları İsrail’in “endişeyle takip” ettiğini söyledi.
13 Temmuz: Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu “AB’nin saçma sapan bu dayanışma anlayışı (Türkiye’ye yaptırım kararı) ile yanlışların arkasında durmaması gerektiğini kendileri de biliyor. Beklentimiz son derece net: Kıbrıs Türk halkının hakları garanti altına alınsın ve paylaşmayı Rumlara öğretsinler. Bize karşı atacağı adımların kendilerine hiçbir faydası olmaz; ters teper. Oraya ilave adımlar atarız. AB, bugüne kadar Rum kesimini tatmin etmeye çalıştı. Sırf dayanışma adına bize yönelik bir adım olursa biz bunun karşılığını veririz, Kıbrıs’taki faaliyetlerimizi daha da artırırız. Zaten bizim kıta sahanlığımızdaki faaliyetlere yönelik kimsenin bir söz söyleme hakkı yoktur” dedi.
14 Temmuz: Güney Kıbrıs’ın en büyük gazetesi Phileleftheros’un haberine göre, Türkiye Doğu Akdeniz’de doğalgaz keşfetti. Brüksel’deki güvenilir kaynaklar, Fatih sondaj gemisinin BAF çevresindeki faaliyetleri sonucunda 170 milyar metreküp doğal gaz rezervi keşfettiğini iddia etti.
16 Temmuz: Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, Doğu Akdeniz’deki sondaj gerilimi ve Avrupa Birliği’nin Türkiye’ye karşı aldığı yaptırım kararlarına ilişkin ”Çok da ciddiye almaya gerek yok. Aldıkları kararların uygulanmasının mümkün olmadığını kendileri de biliyor. Türkiye’ye yönelik böyle kararlar alırsanız faaliyetlerimizi artıracağız. Doğu Akdeniz’de üç gemimiz var, dördüncü gemiyi de göndereceğiz.” dedi.
AB Dışişleri Bakanlarının uzlaştığı önlemler kapsamında,
*AB’nin Türkiye’ye sağladığı katılım öncesi fonlarda kesinti yapılmasına
*Avrupa Yatırım Bankasının Türkiye’deki kredi faaliyetlerinin gözden geçirilmesine
*Türkiye ile AB arasında devam eden havacılık anlaşması müzakerelerinin askıya alınmasına
*Ortaklık Konseyi ile üst düzey diyalog toplantılarına bir süreliğine ara verilmesine karar verildi.
Doğu Akdeniz ve Kıbrıs çevresinde yaşanan askeri ve diplomatik gelişmeler için Stratejik Ortak tarafından Twitter ve Instagram‘da faaliyet gösteren @AkdenizKibris hesabını takip edebilirsiniz.
18 Temmuz: TBMM’de grubu bulunan 4 siyasi parti (AKP,CHP,MHP ve İP), Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler Konsey Toplantısı Sonuç Bildirgesi’nde açıklanan Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de petrol, doğal gaz aramasını durdurmaya yönelik yaptırım kararını, yayımladığı bildiriyle telin etti. Bildiride, “Bizler TBMM’de grubu bulunan siyasi partiler olarak Doğu Akdeniz bölgesi hidrokarbon kaynaklarının paylaşımı konusunda, bir oldubittiye getirerek Kıbrıs Türkü’nün ve Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası hukuk temelindeki meşru hak ve çıkarlarını görmezlikten gelme, yok sayma, hesaba katmama yönündeki tüm girişimleri, hesapları şiddetle telin ediyor, bu yönde siyaset yürüten çevrelerin politikalarına her hal ve şartta karşı olduğumuzu en açık ifade ile ortaya koyuyoruz.” ifadeleri yer aldı.
19 Temmuz: Doğu Akdeniz’deki arama çalışmalarıyla ilgili bilgi veren Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Çin ve Rusya gibi ülkelerle işbirliği olasılığı hakkında, “Türkiye Petrolleri bazı şirketlerle görüşme yapıyor” dedi.
20 Temmuz: Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, “Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler Konseyi Toplantısı sonuç bildirgesinde açıklanan arama ve sondaj faaliyetlerimize yönelik yaptırımlar gibi baskılara asla boyun eğmeyeceğiz.” dedi.
21 Temmuz: Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, Doğu Akdeniz’de yaşanan enerji krizi ile ilgili olarak “Türkiye’yi Antalya Körfezi’yle sınırlamaya niyetlenenler bilmelidir ki kıta sahanlığımızda arama ve çıkarma faaliyetlerimizi kararlılıkla sürdüreceğiz.” dedi.
23 Temmuz: Milli Savunma Bakanlığı, Doğu Akdeniz’de görev yapan sondaj gemilerine refakat eden Deniz Kuvvetleri Komutanlığı unsurlarına ilişkin görüntüler paylaştı. İnsansız hava aracından alınan görüntülere yer verilen paylaşımda, “Deniz Kuvvetleri Komutanlığımız, Doğu Akdeniz’de sondaj çalışması yapan gemilerimize, havadan BAYRAKTAR TB-2 İHA, deniz karakol uçağı ve deniz helikopterleri, su üstünden fırkateyn, korvet ve hücumbotlar, su altından denizaltılar ile sürekli ve kesintisiz refakat ediyor.” ifadeleri kullanıldı.
Milli Savunma Bakanlığı, Doğu Akdeniz’deki sondaj gemilerine havada “BAYRAKTAR TB-2 İHA, Deniz Karakol Uçağı ve Deniz Helikopterleri”, su üstünde “Fırkateyn, Korvet ve Hücumbotlar”, su altında “Denizaltılar” ile 7/24 refakat edildiğine dair video paylaştı. pic.twitter.com/7gUmtpplIj
— Stratejik Ortak (@stratejik_ortak) July 23, 2019
24 Temmuz: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Doğu Akdeniz’de ve Suriye’nin kuzeyinde attığımız adımlar, milletimizin ve Kıbrıs Türklerinin hak, hukuk ve menfaatlerini koruma hususundaki hassasiyetimizi açıkça ortaya koymuştur. Örtülü veya açık hiçbir yaptırım tehdidi Türkiye’yi haklı davasından vazgeçiremeyecektir.” ifadelerini kullandı.
25 Temmuz: Doğu Akdeniz Gaz Forumu (DAGF), 2’nci Bakanlık Toplantısı İsrail, İtalya, Yunanistan, Mısır, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY), Ürdün ve Filistin’in katılımıyla Mısır’ın başkenti Kahire’de düzenlendi. Toplantıya ABD Enerji Bakanı Rick Perry, AB Komisyonu Enerji Genel Müdürü Dominique Ristori ile Fransa ve Dünya Bankasından temsilcileri de katıldı. Yapılan açıklamada “Katılımcılar, üyelerin doğal kaynaklarındaki haklarının saygınlığı için forumu, uluslararası hukuka uygun uluslararası bir örgütlenme seviyesine yükseltme taahhüdünde bulundu” ifadeleri kullanıldı. Bir sonraki toplantının Ocak 2020’de Kahire’de yapılması kararlaştırıldı.
26 Temmuz: Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak, “Eğer ticari açıdan tüm tarafların yararına projeler olursa, Rus şirketleri Doğu Akdeniz’de Türkiye ile iş birliğine yönelik kararlar alabilir” dedi.
27 Temmuz: Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Kıbrıs, Yunanistan ve İsrail‘den diplomatlar Doğu Akdeniz’de barış, güvenlik, istikrar, refahı sağlamak için ekonomik işbirliğinin önemini tartışmak için Washington’da bir araya geldi.Toplantıda taraflar ekonomi ve ilintili konularda ABD ile üçlü mekanizma arasındaki iletişim kanallarını açık tutma ve işbirliğini arttırma potansiyellerini araştırma konusunda anlaştı.
29 Temmuz: Yunanistan’ın yeni başbakanı Kiryakos Miçotakis, Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki sondaj faaliyetlerinin Kıbrıs’ın egemenlik haklarını ihlal ettiğini söyledi.
- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Özersay, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ile doğalgaz konusunu konuşmaya ve iş birliği yapmaya hazır olduklarını belirterek, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin gerçeklerle yüzleşmeye cesaret edemediğini söyledi. Özersay “Uluslararası aktörler gerçekten yardımcı olmak istiyorlarsa doğalgaz konusunda inisiyatif alsınlar ve Rum lideri masaya oturtsunlar” dedi.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, Yunanistan Başbakanı Kiriakos Miçotakis’in Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de yürüttüğü faaliyetlere son vermesine yönelik açıklaması hakkında, Doğu Akdeniz’de yasa dışı faaliyet arayanların Kıbrıslı Rumların faaliyetlerine bakması gerektiğini söyledi.
30 Temmuz: Mısır Dışişleri Bakanı ile görüşen Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias, “Türkiye’nin uluslararası hukuka meydan okuyan yasadışı eylemleri bölgenin güvenliğini riske sokuyor” açıklamasında bulundu. Mısır Dışişleri Bakanı Sameh Shoukry de Türkiye’nin ismini anmadı ancak, “Bölgedeki provokasyonları ve bu provokasyonların durması için uluslararası hukuka nasıl saygı duyulması gerektiğini görüştük” ifadelerini kullandı.
- Milli Güvenlik Kurulu (MGK) Toplantısı yapıldı. MGK açıklamasında , ”Doğu Akdeniz’deki uluslararası hukuktan kaynaklanan hak ve menfaatlerimiz ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin hak ve menfaatlerinin korunmasına yönelik bölge barışı ve istikrarını esas alan, iş birliğinin gelişimine katkıda bulunan, kararlı ve ilkeli tutumumuzun sürdürülmesinin hayati önem arz ettiği kaydedilmiştir” ifadelerine yer verildi.
Rum kesimi, Kıbrıs’ın yedinci bloğunda sondaj çalışmalarının yapılması için İtalyan petrol ve doğalgaz şirketine (ENI) ve Total enerji şirketlerine onay verdi.
Doğu Akdeniz ve Kıbrıs çevresinde yaşanan askeri ve diplomatik gelişmeler için Stratejik Ortak tarafından Twitter ve Instagram‘da faaliyet gösteren @AkdenizKibris hesabını takip edebilirsiniz.
Haziran ayı arşivi:
Gerilim Arttığı Doğu Akdeniz ve Kıbrıs’ta Neler Oluyor? (Mayıs 2019)
E-BÜLTENE ABONE OLUN
Stratejik Ortak yazarlarının makalesi ve haritalar ücretsiz e-postanıza gelsin.
Abone oldunuz, teşekkürler.
Bir şeyler yanlış oldu. Lütfen daha sonra tekrar deneyin.
Konu ile i lgili yapılacak en iyimser yorum yine yan bastık. Bir kere çoğunluğu senin karşıtın olan bir kurumdan adalet bekliyorsan çoook yanılırsın. Kıbrıs görüşmeleri şunun bunun iteklemesiyle yine başladı ve daha ilk dakikada golü yedik.Adamlar ben Kıbrıs Cumhuriyetiyim diyerek konuşmaya başlıyor arkasından da andlaşamazsak konuyu Birleşmiş Milletlere götürürüz.Durum ilk raundda bir şey yok sadece Temenni var (Türkiye ada etrafındaki sondajları bir müddet durdursun) bu bir müddet durdursun demek andlaşmaya varılımcaya kadar,ne güzel değilmi? sanki altmış yıldır yapılan görüşmelerde bir nokta varılmış gibi. İşin gerçeği şu hep dikkatlerden kaçırılıyor, 1964 Nisan 186 sayılı BM kararında Kıbrıslı Rumlar adada türklere karşı sorumlu tutulurken Türkiye bu kararı alkışlarla onayladı.Ama zaman içinde bu türklere karşı sorumluluk adanın muhatap alınan tarafı oldu,yani Kıbrıs Cumhuriyeti olarak onlar kabul görmeye başlandı. Bu yıllarca sürdü kimse sonradan Kıbrıs’ın statüsünü sorgulama gereği duymadan yani adanın %70 – %30 varlıklar olduğunu kabullenmeden Rum yönetimini tek temsilcı olarak tanıdı. 1974 de statü değişince batılı devletler yüzlerini gösterip hristiyan hristiyanı destekler deyip adanın tek temsilcisi olarak hemde Kıbrıs Türklerini yok sayarak Rumları adanın resmi devleti türkleride azınlık olarak görmeye başladılar. Şimdi böylesi bir konjektürde siz olsanız Dünya devletlerinin (Müslüman kardeş ülkelerin dahi) adanın tek hakim ve yöneticisi olarak tanınırken haklarınızdan ve ulusal menfaatlerinizden vazgeçip azınlık diye tabir ettiğiniz bir toplulukla bir olmaya razı olurmusunuz?. Olmayacağı aşikar, onun için başlarken gol yedik dedim.